در بازار بین المللی کیفیت حرف اول را می زند. در صورتی که بخواهیم در این بازار موفق بوده و در رقابت با پیشرفته ترین کشور ها پیروز باشیم باید بتوانیم علاوه بر تولید زعفران با کیفیت این محصول با ارزش را با حفظ کیفیت به کشور های دیگر و در نهایت به دست مصرف کننده برسانیم. در این مسیر آشنایی با استاندارد ها و فاکتور های مهم می توانند به ارائه کالای با کیفیت کمک شایان توجهی کند. کشورهای مختلف برای آنالیز کیفیت زعفران در سطوح متفاوتی از دانش، تجربه و امکانات فنی قرار دارند.

آنالیز کیفیت زعفران در آزمایشگاه ها و بر اساس استانداردهای داخلی کشورها و استانداردهای بین‌المللی انجام می‌شود تا زعفران با کیفیت به دست مصرف‌کننده برسد. آشنایی با موارد تقلب می تواند به بررسی بهتر کیفیت زعفران کمک کند لذا در ابتدا به بررسی تقلب هایی که امکان دارد در این کالای با ارزش انجام شود خواهیم پرداخت.

انواع راه های تقلب در زعفران

بحث تقلب و سوء استفاده از زعفران منجر به تشکیل آیین نامه Safranschou شد که مجازات فروشندگان را حبس و پرداخت غرامت و اعدام بیان می کرد. به مرور از تقلب آشکار کاسته شده و کلاهبرداری ها به صورتی دیگر در آمد. از جمله روش های تقلب می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تقلب در زعفران دسته‌ ای
  زعفران دسته ای ممکن است به وسیله نخ های کم کیفیت و یا با رشته های دیگر گیاهان مخلوط شود.
• تقلب در زعفران پودری
  اغلب اوقات تقلب زمانی انجام می‌شود که زعفران به صورت پودر است. چرا که می توان با افزودن مواد خارجی حجم آن را افزایش داد. مثلا پودر زعفران ممکن است با ادویه های مشابه مانند زرد چوبه مخلوط گردد.
• مرطوب نگه داشتن زعفران
  از دیگر روش های تقلب برای افزایش قیمت، خشک نکردن کامل آن است. در صورتی که زعفران مرطوب باشد وزن آن بیشتر شده و قیمت آن بالا تر می رود.

چگونگی اندازه گیری کیفیت زعفران بر اساس استاندارد‌های بین المللی و ملی زعفران

استاندارد بین المللی کیفیت زعفران

استفاده از زعفران به عنوان یک ادویه در غذا بدون محدودیت می تواند استفاده شود. اما برای استفاده از زعفران خالص و سالم باید بررسی‌های لازم انجام شود تا محصولات ارگانیک در سلامت کامل به بازار جهانی ارائه گردد. بر اساس مصوبات سازمان بین المللی استاندارد در سال ۱۹۹۴ زعفران رشته یا پودر شده باید دارای استاندارد های زیر باشد.

بررسی کیفیت زعفران ایران از جنبه های مختلف از جمله خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، میکروبی، قارچ و غیره مورد بررسی و آزمون قرار می‌گیرد. اغلب این بررسی‌ها به جهت مطابقت با استاندارد بین المللی iso ۳۶۳۲ می‌باشد. چرا که این استاندارد در بین تمامی کشورها مورد قبول است.

در سطح بین المللی تهیه محصولات مطابق با استاندارد بین المللی ISO 3632 و استانداردهای بین المللی ایمنی مواد غذایی ، 22000 ، FSSC HACCP تضمین کیفیت زعفران انجام می‌شود که به معیارهایی جهانی و یکسان برای تمامی کشورهای دنیا به شمار می‌آید.

1. استفاده از گیاه اصلی زعفران

   در ابتدا باید زعفران تولید شده از گیاه اصلی زعفران از خانواده زنبقیان و گونه کوروس ساتیووس باشد.

   زمانی زعفران خالص و با کیفیت است که الزامات استاندارد ISO 3632 را لحاظ کرده و هیچ ماده خارجی به محصول اضافه نشده باشد. این دستور کار اولین بار در سال 1980 منتشر شد و جدیدترین نسخه آن در سال 2011 ارائه گردید. این استاندارد صحت و کیفیت محصولات زعفران را بررسی می کند.

2. سلامت گل زعفران

   گل زعفران به صورت کامل دم گل، گل پوش، مادگی، تخمدان، خامه و کلاله، پرچم، میله پرچم باشد.

3. اندازه و رنگ اجزای داخلی زعفران

   کلاله شامل سه شاخه در انتهای خامه و حدود 3 سانتی متر باشد. کلاله به رنگ قرمز تند و خامه سفید رنگ باشد. سه شاخه کلاله آزاد و در قسمت خامه به هم متصل باشد.

   این استانداردها برای حفظ کیفیت زعفران به کار می‌رود. حفظ دوام مزه و رنگ و عطر در زعفران اهمیت بسیار زیادی دارد. می‌توان گفت بدون این سه مورد زعفران فاقد ارزش است و از کیفیت لازم برخوردار نیست.

4. میزان ناخالصی زعفران

   اجزای خارجی در زعفران نباید بیشتر از 10 درصد باشد.

5. میزان رسوبات و مواد معطر در زعفران

   مواد معطر و رسوبات زعفران نباید بیشتر از 14 درصد باشد.

6. میزان گرد و خاک و خاکستر

   میزان گرد و خاک و خاکستر موجود در زعفران نباید بیشتر از 1 درصد باشد.

آنالیز کیفیت زعفران کشورهای تولید کننده بر اساس معیارهای بین المللی تعریف می شود. پایبندی به این قوانین الزامات سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی را برای کشورها تعیین می کند. بسیاری از این استانداردها در آنالیز کیفیت، برای برآورده کردن خواسته مشتریان و ارائه کالای با کیفیت وضع شده است. برای بررسی کیفیت زعفران در زمان های مختلف بررسی هایی انجام می شود. آنالیز کیفیت زعفران از زعفران خشک شده شامل پودر و دسته است.

در صورتی که زعفران موجود در بازار توسط این سازمان بررسی شده باشد، می توان به کیفیت زعفران اعتماد کرد و از آن استفاده نمود. در استاندارد های ارائه شده در این سازمان با آنالیز کیفیت زعفران حقوق جهانی مصرف کننده به صورت کامل رعایت شده است.

استاندارد زعفران در ایران

تعیین و اندازه گیری کیفیت زعفران به عهده موسسه استاندارد ایران است. در سال ۱۳۰۴ قدم های نخست برای تشکیل موسسه استاندارد ایران برداشته شد و در سال ۱۳۳۶ برای نظارت بر کیفیت کالاهای صادراتی و وارداتی در وزارت تجارت ایجاد گردید. این موسسه در سال ۱۳۳۹ در چهارچوب اهداف تعیین شده شروع به کار کرد. همزمان به عضویت سازمان بین المللی استاندارد iso درآمد.

از جمله وظایف مهم این اداره صدور گواهینامه برای محصولات وارداتی و صادراتی است. پژوهشکده ها و آزمایشگاه های فراوان همراه با تجهیزات پیشرفته و گروه پژوهشی در این سازمان به فعالیت مشغول می باشند.

برای نخستین بار در سال ۱۳۴۵ برای آنالیز کیفیت زعفران ایران استانداردها و آزمون هایی تهیه گردید. در سال ۱۳۷۰ مجدداً موارد پیشنهادی بررسی و به تصویب رسید. برای چهارمین بار در سال ۱۳۸۳ جدیدترین نسخه استاندارد خوراک و فرآورده های غذایی و کشاورزی تصویب شد. سازمان بررسی کیفیت زعفران ایران به نام استاندارد ملی زعفران فعالیت می کند.

هدف اصلی این سازمان جلوگیری از تقلب و ارائه زعفران با کیفیت است. در مرحله اول آنالیز کیفیت برای استفاده داخلی و ملی صورت می‌گیرد. در مرحله دوم کیفیت زعفران کشورهای تولید کننده در بازار جهانی اهمیت دارد و برای شناخته شدن و اعتماد جهانی به کیفیت زعفران ایران فعالیت می نماید.

این سازمان واحدی برای آنالیز کیفیت این محصول دارد. علامت استاندارد ایران نشانگر تعهد ارائه دهنده محصول به رعایت ضوابط و قوانین منطبق با استانداردهای ملی می باشد.

برای اطمینان از کیفیت بالای زعفران تولید شده در داخل کشور اغلب شرکت های تولید کننده محصولات خود را با استانداردهای بین المللی و اروپایی تطبیق می دهند.

این در حالی است که کیفیت زعفران ایرانی به صورت خالص بسیار بالاتر از اغلب نمونه های جهانی و بی نظیر و بی مثال است. چرا که فاکتورهایی که در اندازه گیری کیفیت این محصول به صورت خالص ( از جمله رنگ طعم و عطر ) مهم است، در نمونه های ایرانی وجود دارد. اما وجود باکتری ها، قارچ ها و مواد اضافی خارجی کیفیت نهایی محصول را پایین آورده و در گذر زمان باعث پایین آمدن کیفیت محصول می شود.

لیست استانداردهای ملی زعفران

آزمایشگاه های تخصصی مربوط به آزمایش و آنالیز کیفیت زعفران کشور در سطح بسیار بالایی قرار دارد. البته این روند برای پیشرفت و رقابت در بازار جهانی امری بدیهی و الزامی است. اما از آن جایی که تمامی کارها از ابتدای کاشت، داشت، برداشت و بسته بندی هنوز به صورت کامل و به طور تخصصی انجام نمی‌شود، گاهی در بازار جهانی کیفیت زعفران عرضه شده ایران نسبت به محصول اولیه تولید شده پایین تر می‌آید.

• استاندارد ملی  1-259 : با عنوان زعفران و ویژگی ها (شامل تعیین ویژگی های بسته بندی، نشانه گذاری، نمونه برداری)در داخل ایران استانداردهای ملی 1-259 شامل ویژگی های بسته بندی نشانه گذاری و نمونه برداری است. یکی از مهمترین موارد مورد توجه در بازار جهانی امکان ردیابی و مراجعه به تولیدکننده اصلی می باشد. در صورتی که کالای تولید شده امکان ردیابی داشته باشد شرکت‌ها و کشورهای وارد کننده می توانند مشخصات سلامت، تاریخ تولید و درخواست مجدد را از شرکت تولیدکننده داشته باشند که این خود نوعی اعتماد در بازار جهانی را برای زعفران ایرانی به همراه خواهد داشت.
• استاندارد ملی  2-259 : با عنوان زعفران و روشهای آزموناستاندارد ملی ایران 2-259 شامل بررسی میزان خامه همراه با کلاله، رطوبت زعفران ، خاکستر، عصاره محلول در آب سرد، مواد خارجی مربوط به گیاه و محیط استخراج و تشخیص رنگ های افزودنی است. همچنین اندازه گیری میزان تلخی، عطر زعفران و میزان رنگ دهی زعفران نیز بررسی می گردد.
• استاندارد ملی 1197 : مربوط به اندازه گیری خاکستر زعفران
• استاندارد ملی 3659 : روش نمونه برداری زعفران
• استاندارد ملی 2198 : جستجو و سفارش انتروکوک ها
• استاندارد ملی 5689 : کیفیت میکروبیولوژی سطوح
• استاندارد ملی 4557 : آئین کار استفاده از سیستم تجزیه و تحلیل خطر و نقاط کنترل بحرانی
• استاندارد ملی 2946 : آزمون میکروبی شمارش  بیشترین تعداد احتمالی اشرشیا کلی
• استاندارد ملی 2-10899 : برای اندازه گیری میزان کپک و مخمر در زعفران (درگرم)
• استاندارد 9432 : روش جامع شمارش باکتریهای احیاء کننده سولفیت در شرایط بی هوازی

 جمع بندی

از آن جایی که بسیاری از آلودگی های باکتریایی و قارچی و میکروبی در زعفران بعد از مرحله بسته بندی و تا زمان رسیدن به دست مصرف کننده به وجود می آید، در صورتی که بسته بندی زعفران به صورت درست، بهداشتی و استاندارد انجام شده باشد کیفیت زعفران حفظ می شود.

این موارد در محیط آزمایشگاهی و بر روی نمونه های بسیاری انجام می پذیرد و اعداد و ارقام با نمونه های مجاز جهانی مقایسه و در نهایت در صورت مطابقت استاندارد ها علامت استاندارد به زعفران تولید شده داخلی داده می شود.

زعفران یکی از گران ترین و با ارزش ترین ادویه های دنیا است. علاوه بر مصرف غذایی ، از این کالای با ارزش در صنایع داروسازی استفاده زیادی می کنند. این محصول یکی از فراگیرترین بازارهای خرید و فروش در دنیا را به خود اختصاص داده است. به طوری که تجارت زعفران، یکی از به صرفه ترین و پر سود ترین تجارت های جهانی برای کشور های صادر کننده زعفران محسوب می شود.

از این رو علاوه بر کشورهایی که از گذشته به کاشت زعفران می‌پرداختند، امروزه بسیاری از کشورها در جای جای دنیا اقدام به کشت زعفران کرده تا بتوانند در بازار جهانی خود را به عنوان صادر کننده زعفران مطرح کرده و به تجارتی پرسود برسند. در این میان ایران به عنوان بزرگترین کشور تولید کننده زعفران شناخته می شود.

عوامل موثر بر کیفیت زعفران

کشت زعفران در مناطق سردسیر بهترین عملکرد را داشته و با کیفیت بالا تولید می شود. این موضوع یکی از اصلی ترین دلایل تمایز زعفران مرغوب از زعفران نامرغوب محسوب می‌شود. هرچه منطقه سردسیر تر باشد، کیفیت زعفران تولید شده بالاتر خواهد بود.

زعفران در مناطق سردسیر و در هوای سرد مقاومت بالایی داشته و پیاز آن تا دمای منفی 40 درجه سانتی گراد قدرت رشد دارد. از آن جایی که زعفران نسبت به دیگر محصولات کشاورزی به آب کمتری نیاز دارد، کشت آن برای مناطق خشک و کم آب مناسب است. ایران به عنوان بزرگترین کشور تولید کننده و صادر کننده زعفران بیشترین هماهنگی را با آب و هوای مورد نیاز برای کشت زعفران دارد.

در ادامه‌ی روند تولید و آماده سازی زعفران، در صورتی که پس از برداشت در نگهداری آن دقت شود، می توان زعفران با کیفیت بالا را به بازار عرضه کرد.

علاوه بر شرایط آب و هوایی و خاک غنی ایران، با توجه به اینکه از گذشته در نگهداری از زعفران بعد از برداشت دقت زیادی صورت می گیرد، زعفران ایران یکی از باکیفیت ترین زعفران های دنیا محسوب می شود.

زعفران پس از جداسازی و خشک شدن در فضای مناسب باید دور از نور و رطوبت و در جام شیشه ای نگهداری شود. در صورت عدم رعایت نکات لازم اسانس آن کمتر شده و طعم و مزه خود را از دست می دهد. در نتیجه مرغوبیت، کیفیت و عیار آن کاهش پیدا می کند.

باید این نکته را دانست که زعفران خشک با کیفیت، عطر زیادی ندارد. اما پس از مرطوب شدن مجدداً عطر بسیار زیادی از آن منتشر شده و طعم بسیار خوبی می‌دهد. کشور های صادر کننده زعفران با رعایت اصول تهیه و نگهداری زعفران می توانند کیفیت زعفران را حفظ کنند. در نتیجه به عنوان تولید کننده و صادر کننده زعفران مرغوب در دنیا شناخته می‌شوند.

حجم تولید زعفران در جهان

در سال 2018 چیزی حدود 105 تن زعفران ایران تولید و صادر شده است. این میزان در مقایسه با سال های گذشته 40 درصد رشد داشته است. در حال حاضر ایران نخستین و بزرگترین تولید کننده زعفران در جهان است.

سهم ایران در بازار جهانی 44 درصد در بین کل تولید کنندگان زعفران در دنیاست. 105 تن زعفران، تنها میزان صادرات زعفران ایران را بیان می‌کند و مصرف داخلی زعفران در این آمار بیان نشده است. بنابراین حجم زعفران تولید شده در کشور بسیار بالاتر از این میزان بوده است.

باید توجه داشت ایران به عنوان اولین کشور تولید کننده زعفران هنوز از همه ظرفیت زراعی خود برای کشت زعفران استفاده نکرده است. چرا که متاسفانه تولید زعفران در ایران هنوز سازمان دهی نشده است. لذا با برنامه ریزی و همراهی با کشاورزان می توان از تولید این محصول با کیفیت درآمد بسیار بالاتری در بازار جهانی کسب کرد.

رتبه بندی کشورها در تولید زعفران

ایران و اسپانیا از جمله کشورهایی هستند که از گذشته فرهنگ تولید و مصرف زعفران در آنها وجود داشته و جزء اولین و قدیمی ترین کشورهای صادر کننده زعفران در دنیا هستند. در ادامه به بررسی کشور های تولید کننده زعفران ، از جمله این دو کشور خواهیم پرداخت.

1. #رتبه اول: برای زعفران ایران

   طبق گفته معاون وزارت کشاورزی کشور، ایران سهمی معادل 92-95 درصد کل تولید زعفران جهان را در اختیار دارد. البته بخش عمده‌ای از تولید آن ثبت جهانی نمی‌شود. مانند مصارف داخلی که در آمار جهانی نیست. پیش بینی ها برای سال 2020 حدود 500 تن صادرات زعفران در ایران است.

   در شکل زیر وضعیت صادرات ایران در سال ۲۰۱۷ را مشاهده می‌کنید:

   

   شواهد نشان می‌دهد که این آمار رو به کاهش است. چرا که بر اساس آمار سال ۲۰۱۸، سهم ایران در بازار جهانی زعفران 36.7 درصد بود که ارزش آن چیزی حدود 101.32 میلیون دلار است. این امر نشان دهنده بیش از ۱۰٪ افت نسبت به سال گذشته است. در شکل زیر می‌توانید آمار صادرات زعفران ایران در سال ۲۰۱۸ را مشاهده کنید:

   

   از سال ۲۰۱۸ به بعد چیزی در حدود ۲۴ استان به تولید زعفران مشغول می باشند و نزدیک به 124 هزار هکتار از اراضی کشور به این کار اختصاص داده شده است.

   شهرهای بیرجند، قائن، فردوس در استان خراسان جنوبی، گناباد و تربت حیدریه در خراسان رضوی و استان های خراسان شمالی، اصفهان، کرمان، فارس و یزد وضعیت مناسبی برای تولید زعفران دارند و محصول با کیفیتی تولید می‌کنند.

   در سال های اخیر شهرهای جنوبی و غربی کشور نیز به کشت ‌زعفران روی آورده و توانسته‌اند با استفاده از روش های نوین کشاورزی و کشت گلخانه ای و استفاده از پیاز های اصلاح شده، زعفران با کیفیت تولید کنند.

   زعفران ایران به کدام کشور‌ها صادر می‌شود؟

   اسپانیا خریدار ۵۰٪ زعفران ایران

   ایران به عنوان بزرگترین کشور تولید کننده و صادر کننده زعفران، سالانه 587 میلیون دلار تولید دارد که حدود 50 درصد آن به کشور اسپانیا فروخته می‌شود. زعفران اسپانیا همانند زعفران ایران از کیفیت بالایی برخوردار است، اما حجم تولید زعفران اسپانیا در مقابل میزان واردات آن، قابل توجه نیست.

   هنگ کنگ ۱۶٪
   بعد از اسپانیا، هنگ‌کنگ با وارد کردن 96 میلیون دلار در رتبه دوم قرار دارد.

   امارات ۱۵٪
   کشور امارات با وارد کردن 89 میلیون دلار در رتبه سوم واردات زعفران ایران قرار دارند.

   باقی کشورها ۱۹٪
   ایران در سال 96 چیزی حدود 400 تن زعفران به 60 کشور دنیا صادر کرده است. کشورهای برجسته پس از کشور اسپانیا و هنگ کنگ و امارات کشورهای افغانستان، چین، ایتالیا، قطر، آلمان، فرانسه، کویت، گرجستان، تایوان، هلند، بحرین، عمان،  استرالیا، ژاپن، انگلستان، مراکش، سوئیس، بلژیک، کانادا، سنگاپور، هند، مجارستان، ترکیه، مالزی، عراق، پاکستان، افریقای جنوبی، لهستان، فیلیپین، یونان و اتریش هستند.

    

   ارزش دلاری	ارزش ریال	وزن	کشور	رتبه
   325,649,983	11,311,227,362,999	235,903.00	اسپانیا	1
   96,478,726	3,359,962,393,790	63,909.00	هنگ کنگ	2
   89,471,139	3,091,822,941,671	61,668.00	امارات	3
   22,748,350	789,119,337,089	14,551.00	افغانستان	4
   12,128,760	410,845,110,449	7,810.00	چین	5

2. #رتبه دوم: زعفران اسپانیا

   در رده‌ بندی جهانی بعد از ایران، اسپانیا بزرگترین تولید کننده زعفران در جهان است. دانشگاه های کشور اسپانیا بر روی زعفران تحقیقات بسیار گسترده انجام داده و شرایط مناسب را برای کشت زعفران در نظر گرفته و به کشاورزان اعلام می‌کنند. آب و هوای مناطقی که در اسپانیا به کشت زعفران می پردازند، شبیه به مناطق پر رونق کشت زعفران در ایران مانند قائنات است. میزان تولید سالانه زعفران اسپانیا سالانه 25 تن است. با این حال یکی از کشور های اصلی صادر کننده زعفران در جهان به شمار می‌آید.

   اسپانیا 20.7 درصد از صادرات جهان را با حجم 57.08  میلیون دلار به خود اختصاص داده است. ایالات متحده آمریکا، عربستان سعودی و ایتالیا سه کشوری هستند که جزء اولین مقصد های صادراتی زعفران اسپانیا می‌باشند.

3. #رتبه سوم: زعفران افغانستان

   بر اساس آخرین گزارش ها در سال 2018 میزان 18 تن زعفران از 6200 هکتار از مناطق زیر کشت در افغانستان برداشت شده است. صادرات زعفران به ارزش 58 میلیون دلار برای این کشور بازاری رو به رشد است. این کشور صادر کننده زعفران ، حجم قابل توجهی از زعفران خود را  به هند، عربستان سعودی، فرانسه، امارات، ایالات متحده آمریکا و ترکیه ارسال می‌کند.

   افغانستان حدود 65.7% درصد از زعفران خود را از ایران وارد می کند. همواره زعفران ایران در همه کشور ها حرف اول را می زند. کیفیت زعفران افغانستان به جهت شباهت آب و هوایی با زعفران ایران نزدیک است و طرفداران زیادی دارد.

4. #رتبه چهارم: زعفران هند

   در ایالات کشمیر هندوستان بیشتر از 120 هزار خانواده بر روی زعفران کار کرده و کسب درآمد می کنند. در هند، حدود 200 روستا در پنج منطقه ایالت کشمیر به تولید زعفران مشغول شده‌اند. زعفران وارد شده به هند 31.06 میلیون دلار ارزش دارد و 11 درصد از واردات جهانی زعفران را تشکیل می‌دهد. عمده حجم صادراتی زعفران هند به هنگ کنگ ارسال می‌شود.

5. #رتبه پنجم: زعفران یونان

   زمین های مناطق شمال یونان زیر کشت زعفران می‌باشند. این تولید کننده زعفران مجموعا مساحتی در بین 1000 تا 1200 هکتار زیر کشت دارد. زعفران به دست آمده از سطح زیر کشت این کشور، چیزی حدود 8 تن در سال است. یونان صادراتی به ارزش 9.47 میلیون دلار را به خود اختصاص داده است.

   با وجود اینکه اسپانیا اصلی ترین صادر کننده زعفران در اروپاست، یونان نیز توانسته خود را به عنوان یکی از اصلی ترین کشور های صادر کننده زعفران در این قاره مطرح کند. یونان زعفران خود را به کشورهای فرانسه، لهستان، اسپانیا، ایتالیا، سوئیس و آلمان ارسال می کند.

6. #رتبه ششم: زعفران ایتالیا

   در رتبه بعدی تولید زعفران، ایتالیا قرار دارد. ایتالیا سالانه حدود 600 کیلو زعفران تولید می‌کند. این کشور تولید کننده زعفران بیشترین میزان تولید خود را به مصرف داخلی می رساند. کشور ایتالیا بر روی زمین های مراکش سرمایه گذاری کرده و از بزرگترین وارد کنندگان زعفران این کشور محسوب می‌شود.

7. #رتبه هفتم: زعفران مراکش

   در چند سال اخیر بعد از افغانستان دولت مراکش نیز در صف برترین حامیان تولید زعفران در این کشور قرار گرفته است. به طوری که می توان مراکش را یکی از برترین تولید کنندگان زعفران دانست. این کشور بیشتر مناطق کوهستانی خود را زیر کشت زعفران برده است. سطح زیر کشت در مراکش حدود 600 هکتار بوده و 500 خانوار به این کار مشغول هستند. زعفران مراکش نیز از کیفیت بالایی برخوردار است.

8. #رتبه هشتم: زعفران چین

   چین در سال های اخیر به عنوان کشور تولید کننده زعفران وارد بازار جهانی شده است. زعفران از کشورهایی مانند هنگ کنگ، آلمان، افغانستان و پرتغال وارد چین می شود و پس از بسته بندی و برندسازی آن را به کشورهایی همچون عربستان سعودی، ایتالیا، انگلیس و هنگ‌کنگ صادر می کنند. این کشور در حال حاضر با سرمایه‌گذاری بر روی کشت گلخانه ای زعفران، خود را به بالای لیست کشور های تولید کننده و صادر کننده زعفران رسانده است.

جمع بندی

همانطور که اشاره شد کشور های زیادی تلاش دارند تا سهمی از بازار جهانی زعفران به دست آورند و خود را به عنوان صادر کننده زعفران مطرح کنند. از این رو رقابت روز به روز در این تجارت پرسود دشوارتر می شود. از این رو لازم است ایران برای حفظ جایگاه خود اقداماتی انجام دهد. یکی از مواردی که در این امر حائز اهمیت است، حفظ کیفیت زعفران در فرآیند انتقال است. بسته بندی زعفران در این راستا عاملی کلیدی است. عاملی که علاوه بر حفظ کیفیت زعفران، ارزش افزوده بالایی برای کشور ایجاد می کند. این امر همچنین کمک خواهد کرد نام ایران بیش از پیش در بازار جهانی و در میان مصرف کنندگان زعفران شناخته شود.