چه مواردی در تولید زعفران با کیفیت مهم است

زعفران ایران در همه دنیا شناخته شده است. اما امروزه با افزایش محبوبت این کالای با ارزش و با حضور و فعالیت کشور هایی مانند پاکستان و افغانستان و چین باید برای رقابتی سخت در بازار جهانی تلاش کرد. اما چرا زعفران با کیفیت ایران به مصرف کننده نهایی نمی رسد؟ چه مواردی در حفظ کیفیت زعفران مهم هستند؟

مراحل کاشت زعفران با کیفیت

کشور ایران از جهت آب و هوا و خاک برای تولید زعفران با کیفیت بسیار مناسب می‌باشد. اما این کافی نیست و باید از ابتدای کار نکاتی را رعایت کرد تا بتوان کیفیت زعفران را حفظ کرده و به دست مشتری رساند. در ادامه این نکات را بررسی می‌کنیم؛ با ما همراه باشید.

1. آب و هوا مورد نیاز برای زعفران با کیفیت

   آب و هوایی که برای کشت زعفران با کیفیت مناسب است، آب و هوای نیمه خشک است. مکان هایی که زمستان های ملایم و تابستان های گرم و خشک داشته باشد.

2. خاک مورد نیاز برای زعفران با کیفیت

   خاک مورد نظر برای تولید یک زعفران با کیفیت خاکی سبک که معمولا ترکیبی از شن و ماسه همراه با مقدار خیلی کم آهک است. میزان ph خاک باید بین 7-8 باشد. باید در نظر داشت در صورتی که خاک زمین سخت و شکننده و یا پر از هوموس باشد زعفران رشد خوبی نخواهد داشت.

   زعفران باید در زمینی عاری از هرگونه علف هرز بوده و خاکی شیرین داشته باشد. از آن جایی که پیاز زعفران برای 5-7 سال در زمین قرار داشته، باید قبل از کاشت به وضعیت خاک توجه داشته و رسیدگی های لازم انجام شود. باید به خاطر داشت در زمین مورد نظر در چندین سال گذشته زعفران کشت نشده باشد. چراکه خاک توان و ذخیره خود را از دست داده و از کیفیت زعفران کاسته می‌شود.

   این آب و هوا و وضعیت مناسب خاک برای تولید زعفران با کیفیت در بیشتر مناطق ایران وجود دارد. بنابراین در صورت حفظ این شرایط و رعایت دیگر نکات می‌توان زعفرانی با کیفیت بی نظیر به دنیا عرضه نمود.

3. کود مورد نیاز برای تولید زعفران مناسب

   به طور متوسط 100 کیلو کود اوره به همراه 10-15 تن کود حیوانی همراه با کود شیمیای حاوی فسفر و پتاس برای هر 3 سال در هر هکتار کفایت می‌کند. باید به خاطر داشت باید این کود مدت ها قبل از شروع کاشت به زمین داده شود. چراکه نزدیک بودن به زمان آماده سازی زمین برای کاشت زعفران از کیفیت محصول نهایی می‌کاهد.

   

4. انتخاب بذر با کیفیت

   برای داشتن زعفران با کیفیت باید بذر مناسب را انتخاب نمود. در نهایت از بین پیاز های به عمل آمده پیاز هایی که ذخیره غذایی مناسبی دارند (حدود 8 گرم) را انتخاب کرده و برای کاشت آماده می‌شوند.

   باید دقت داشت تا پیازها تو خالی یا پوسیده نباشند و از سلامت کامل برخوردار باشند. پیاز های مادر به علت آماده بودن برای بچه زایی چند پوسته دارد. پوسته رویی زبر و پرز دار است و در داخل توپر، سفید، شیرین و یک تکه است. قطر این پیاز نزدیک به 3-5 سانتی متر است.

   پیاز ها باید سالم، شاداب و بدون هر گونه زخم و عاری از هر گونه بیماری و آلودگی باشد. می‌توان برای حفظ پیاز ها از هر گونه آلودگی، در زمان کاشت مقداری سموم مجاز از جمله سرزان و یا گرانوزان استفاده نمود. برای هر 100 کیلو پیاز از میزان 300-500 گرم سم استفاده می‌شود. رعایت تمامی نکات می تواند در نهایت کیفیت زعفران تولید شده را تضمین نماید.

   امروزه با استفاده از تکنولوژی های روز دنیا و با کمک متخصصان مربوطه بذر های زعفران با کیفیت و اصلاح شده و پیاز های بسیار قوی برای کاشت تهیه و در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد.

   در حال حاضر کشورمان ایران می‌تواند از پتانسیل تعداد زیاد دانشجویان کشاورزی استفاده نماید. به طوریکه در این مسیر تولید کننده را یاری نموده و در ضمن فرصت های شغلی مناسب را برای قشر تحصیل کرده مهیا نماید.

5. کاشت پیاز با کیفیت زعفران

   بهتر است در کمترین فاصله پس از بیرون آوردن پیاز از زمین، کاشته شود تا با شرایط جدید کنار آمده و مهیا برای رشد بشود. بهترین زمان برای درآوردن و کاشت مجدد در دوره خواب پیاز زعفران می باشد.

   برای داشتن زعفران با کیفیت کاشت پیاز باید در بازه زمانی نیمه اردیبهشت تا نیمه تیر ماه به مدت 60 روز  باشد. بهتر است بعد از این زمان در آوردن پیاز انجام نشود. چراکه ممکن است پیاز برای جوانه زنی آماده شده باشد و دیگر برای اقدام دیر باشد. دوره بیداری پیاز زعفران از آبان ماه تا نیمه های اردیبهشت است.

   برای هر هکتار زمین چیزی حدود 2 تن پیاز مورد نیاز است. در صوتی که در سال 7 پیاز ها خارج نشوند، به مرور پوک شده و از بین می روند. میزان پیاز موجود در سال 7 نزدیک به 5 برابر میزان زمان کاشت است. برای حفظ کیفیت زعفران لازم است موارد بهداشتی در نگهداری پیاز نیز به دقت رعایت شود.

   

6. زمین مناسب برای کشت زعفران با کیفیت

   اوایل بهار شخم عمیق و سطحی زده می‌شود و در صورت نیاز از کودهای پوسیده حیوانی و شیمیایی استفاده می‌شود. سپس خاک را مجددا شخم زده و رها می‌کنند. قبل از کاشت و برای آماده سازی زمین در ابتدا آبیاری انجام می شود و پس از رفع علف های هرز شخم زده می شود و کلوخه ها خرد می‌شوند. سپس کرت بندی انجام می‌شود.

   زمین مورد نظر باید در محلی آفتاب گیر و به دور از سایه درختان و و عاری از سنگ های ریز باشد. باید همواره در نظر داشت همه کارها طبق دستور العمل های علمی انجام شود تا کیفیت زعفران حفظ شود.

7. نحوه کاشت صحیح زعفران

   پس از بیرون آوردن و انتخاب پیازهای مناسب، زمان کاشت می رسد. می بایستی  پیاز ها روی ردیف های مرتب با فاصله 7 تا 10 سانتی متر و درعمق 20 تا 25 سانتی متر باشد. بهتر است فاصله بین ردیف ها حدود 20 سانتی متر باشد.

   باید در نظر داشت از آن جایی که این پیاز مدت 5 تا 7 سال در خاک باقی خواهد ماند و یکی از با ارزش ترین مواد غذایی را تولید می‌کند بهتر است فاصله ها از این میزان کمتر نباشد. در این صورت می‌توان تا سال آخر زعفران با کیفیت برداشت کرد.

8. آبیاری صحیح برای برداشت زعفران با کیفیت

   برای موفقیت در داشت و برداشت زعفران باید به آبیاری بسیار دقت نمود. بهتر است اولین آبیاری پس از کاشت انجام شود. از آن جایی که رشد زعفران به این آبیاری بستگی دارد آبیاری اولیه در طول چند روز انجام می‌شود تا در نهایت برداشت هم در چند روز انجام پذیرد و هر روز گل های تازه و با نشاط برداشت شوند تا کیفیت زعفران حفظ شود.

   این محصول مقاوم به کم آبی بوده و در مجموع به نسبت دیگر محصولات کشاورزی آب کمتری نیاز دارد. اما باید به فواصل زمانی و زمان های آبیاری توجه شود.

   اولین آبیاری پاییزه باید حتما 15 روز قبل از بیرون آمدن ساقه باشد. اگر این موضوع رعایت نشود ابتدا برگ ها رشد کرده و در برداشت مشکل بوجود می‌آید. زعفران دیگر نیاز زیادی به آبیاری ندارد و اغلب بارش های زمستانه آب مورد نیاز این محصول را تامین می‌کند. این بارش ها و یا آبیاری های زمستانه به درشت شدن پیاز ها کمک می‌کند. علف های هرز همیشه رقیبی بسیار خطرناک برای زعفران با کیفیت بوده‌اند. در این محصول با ارزش هم باید در طول مدت کاشت و داشت و برداشت علف های هرز را از بین برد.

9. برداشت زعفران با کیفیت

   یکی از زیبا ترین مناظر طبیعی، زمینی است که گل های زعفران در آن درآمده اند. بوی خوش گل زعفران در چنین فضایی بی نظیر است. برای برداشت صحیح و اصولی که به کیفیت زعفران آسیبی نرسد، باید نکاتی را رعایت نمود.

   زمان مناسب برای برداشت گل ها از طلوع آفتاب تا زمانی است که آفتاب سطح مزرعه را پوشانده است. در این زمان گل ها شاداب می‌باشند و می‌توان به صورت غنچه آن ها را برداشت کرد. در صورت تعلل در زمان برداشت و افتادن نور خورشید، گل ها بی حال شده و به مرور زمان پلاسیده می‌شوند. این تاخیر می تواند کیفیت زعفران را بسیار پایین بیاورد.

   

علاوه بر زمان برداشت گل زعفران نکات دیگری نیز برای حفظ کیفیت زعفران وجود دارد. از جمله این موارد عبارتند از:

1. استفاده از ظروف بهداشتی

   گل های برداشت شده را باید در سبد و ظروف بهداشتی جمع آوری کرد تا از همان ابتدا از ورود آلوده گی ها محفوظ بماند.

2. محل نگهداری

   محل نگهداری گل های برداشت شده باید کاملا سرد و به دور از نور خورشید و عاری از هر گونه آلودگی باشد.

3. نحوه نگهداری

   نباید گل ها بر روی یکدیگر انباشته شوند. می توان برای حفظ سلامت و شادابی گل ها آنها را بر روی زمین پاکیزه و عاری از آلودگی پهن کرد و باید در نظر گرفت تا گرد و غبار و موارد غیر بهداشتی بر روی گل ها نریزد.

4. جداسازی کلاله

   بهترین زمان برای جداسازی کلاله بلافاصله بعد از برداشت می باشد. در نهایت نباید این کار بیشتر از 10 ساعت به طول بیانجامد چراکه هر گونه تاخیر کیفیت زعفران را از کم می کند.

5. رعایت موارد بهداشتی

   رعایت موارد بهداشتی برای محیط و کارگران الزامی می باشد. کارگران باید ناخن های خود را کوتاه و دستهای خود را شسته و ضد عفونی کنند. و لباس های پاکیزه بپوشند. محیط هم باید استریل و عاری از هر گونه آلودگی باشد و همچنین امکان ورود آلودگی نیز وجود نداشته باشد.

6. زمان خشک کردن

   هر چه زمان خشک کردن کلاله پس از جداسازی بیشتر باشد، کیفیت زعفران بالا تر می‌رود.

   

جمع بندی

متاسفانه عدم رعایت نکات و ظرائف در مراحل مختلف، تولید زعفران با کیفیت را با مشکل مواجه می‌کند. در صورتی که تولید کنندگان تمامی موارد را رعایت نمایند امید است کالایی با استاندار های بین المللی تولید کرده و با استقبال بازار جهانی روبرو شویم. این ملاحظات در انتهای کار و در زمان آنالیز کیفیت زعفران مشخص می شود.  باید به خاطر داشت در بررسی کیفیت محصول تعداد موارد منفی و آلودگی ها هستند که میزان ومعیار کیفیت را تعیین می کنند.